Këshilli Kombëtar Shqiptar arsimin e trajton si një çështje themelore të vlerave dhe cilësisë së shoqërisë. Sot, në qytetërimin modern, arsimi është kusht i lirisë për individin. Në civilizimin modern, njeriu mëson për lirinë dhe të drejtat, për nevojat e njerëzve të tjerë, mëson të frenojë nevojat e tij që janë në dëm të të tjerëve. Normat etike dhe veprimet morale mësohen dhe realizohen në bashkësinë njerëzore. Njeriu verifikon veprimet dhe identitetin e tij përmes syve të njerëzve të tjerë; shoqëria është një pasqyrë e identitetit, objektivizimi (përmbush) vetinë më të rëndësishme – shoqërueshmëria, vlerëson në bashkëbisedim me gazetën “Danas” Ragmi Mustafa, kryetar i Këshillit Kombëtar Shqiptar.
- Në kushtet e zhvillimit dinamik të shoqërisë dhe diversitetit specifik kulturor, sigurimi i plotë i së drejtës për arsimim në gjuhën shqipe përcakton në mënyrë të konsiderueshme ruajtjen e identitetit, përcakton pozicionin social dhe ekonomik të pakicës kombëtare shqiptare. Edukimi i pjesëtarëve të komunitetit shqiptar në Luginën e Preshevës është i paplotë. Arsimi është funksionalisht i vështirë për komunitetin shqiptar në përputhje me normat ligjore në gjuhën e tyre amtare shton Mustafa
Sipas tij lidhur me arsimimin e anëtarëve të pakicës kombëtare shqiptare, u identifikua një mungesë e plotë e trajtimit sistematik dhe nuk kontribuoi në zhvillimin e multikulturalizmit integrues. Sigurisht që këto probleme mund të identifikohen si kryesore: • Mungesa e teksteve shkollore dhe materialeve për punë, • Biblioteka të furnizuara dobët me literaturë, • Institucionet e vjetra të këqija, • Mungesa e modernizimit dhe dixhitalizimit të shkollave • Personel joadekuat i mësimdhënies • E drejta për arsim të lartë – financim. • Problemi me statusin e diplomave të lëshuara në Kosovë dhe njohjen e diplomave të lëshuara në Shqipëri dhe Maqedoni, • Cilësi e dobët e mësimit të gjuhës serbe.• Mungesa e mësimit të gjuhës shqipe-serbe dhe zhvillimi i dygjuhësisë (dygjuhësisë) në përputhje me terrenin.
RAGMI MUSTAFA: PA PAQE NUK KA AS ARSIMIM TË MIRË
Pas dy dekada pa libra shkollor, këtë vite shkollor fëmijët shqiptarë në shkollat fillore kanë filluar me libra. Jo për shkollat e mesme edhe më tej nuk ka libra shkollor, a problem i madh është mos/njohja e diplomave universitare nga Kosova, Shqipëria dhe Maqedonia
Vazhdimi
Mustafa kujton se e drejta për arsimimin e personave që u përkasin pakicave kombëtare në gjuhën e tyre amtare garantohet me Kushtetutë, ligje dhe dokumente juridikisht të detyrueshme ndërkombëtare. Në Kushtetutën e Republikës së Serbisë, përveç të drejtave të ofruara për të gjithë qytetarët, anëtarëve të pakicave kombëtare u garantohen të drejta shtesë, individuale dhe kolektive. Njëra nga këto të drejta është e drejta për të ruajtur specifikën, e cila specifikohet në nenin 79 për sa i përket arsimimit si e drejtë e arsimit në gjuhën e tyre në institucionet shtetërore.
Në Preshevë, Bujanovc dhe Medvegjë, rëndësia e arsimit në gjuhën shqipe nuk duhet të nënvlerësohet. Pritet që sistemi arsimor t’i sigurojë individit njohuri që do ta bëjnë pjesëmarrësin më të vlefshëm për shoqërinë, por gjithashtu të kontribuojnë në ruajtjen e kulturës dhe identitetit të pakicave nëse historia, kultura dhe tradita e tyre janë të integruara në procesin arsimor.
Sistemi arsimor duhet të jetë i hapur ndaj realitetit etnokulturor dhe nevojave të ekonomisë dhe shoqërisë dhe të ndërmjetësojë njohuri dhe përmbajtje që janë të rëndësishme për ruajtjen e identitetit të anëtarëve të pakicave, si dhe pozicionin dhe mundësitë e tyre në treg.
Sipas legjislacionit të Republikës së Serbisë, të gjithë personat në Serbi kanë të drejtë për kualifikime të barabarta. Ekzistojnë ligje të posaçme që sigurojnë që komunitetet pakicë të gëzojnë, përveç kërkesave të tjera, akses të plotë në arsim në gjuhën e tyre, me synimin për të siguruar mundësi të barabarta për shumicën. Sidoqoftë, përkundër një baze të fortë ligjore, studentët dhe nxënësit nga komunitetet pakicë – veçanërisht shqiptarët – vazhdojnë të përballen me sfida të rëndësishme në arsimimin e tyre thotë Ragmi Mustafa për “Danas”
Ky problem nuk është nga dje dhe në institucionet edhe ato ndërkombëtare është regjistruar si “vazhdimisht i pazgjidhshëm”. Cilat kanë qenë hapat?
Për më shumë se dy dekada, mungesa e librave shkollorë e ka bërë të vështirë për nxënësit e shkollave fillore arritjen e standardeve më të larta arsimore. Ky është viti i parë shkollor që po fillojmë me librat shkollorë në Luginën e Preshevës, edhe pse procesi i sigurimit të teksteve shkollore nuk ka përfunduar për të gjitha lëndët. Ne gjithashtu realizuam projektin më të madh ndonjëherë për Këshillin Kombëtar Shqiptar, sepse për 4052 studentë shpërndamë rreth 24 mijë komplete librash shkollorë në të gjitha shkollat ku klasat zhvillohen në gjuhën shqipe
Librat shkollorë për shkollat fillore nga Republika e Shqipërisë lejohen si pjesë e betejës për arsim cilësor, në koordinim me Ministritë e Arsimit të Shqipërisë dhe Serbisë dhe në bashkëpunim me bashkësinë ndërkombëtare.
Një zgjidhje gjithëpërfshirëse në arsimin me mësim në gjuhën shqipe duhet të zbatohet më tej në marrëveshjet bilaterale midis Republikës së Serbisë dhe Republikës së Shqipërisë, brenda kornizës së ndërtimit të marrëdhënieve të fqinjësisë së mirë, në procesin e anëtarësimit të tyre në Bashkimin Evropian.
Si keni arrit deri tek ky rezultat konkret?
Na duhej pak vullnet politik, pak mirëkuptim. Unë duhet të falënderoj ish-ministren Besa Shahini të Shqipërisë për angazhimin e saj të jashtëzakonshëm. Me mirëkuptimin e ish-ministrit, Mladen Šarčević. Gjithashtu, për pagesën e tarifës së aplikimit, të mbështetur financiarisht nga Trupi Koordinues për Preshevë, Bujanovc dhe Medvegjë, dhe ata patën mbështetjen e fortë të OSBE-së dhe grupit joformal të ambasadorëve “Miqtë e Luginës”. Gjithashtu mirënjohës për gatishmërinë e procedurës, Shtëpia Botuese “Albas” nga Presheva, si dhe Komisioni për Arsim dhe të gjithë ata që e kuptuan këtë si një përparësi në detyrimet e tyre të përbashkëta.
Konsideroni që, prapë nuk funksionon sipas marrëveshjes, sikur që Qeveria e re iu injoron?
Gjatë javës së fundit, unë shkrova një letër nga Ministri i Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë – z. Branko Ruzhiq bëri thirrje për përmirësimin e cilësisë së arsimit në përgjithësi dhe përmirësimin e sistemit arsimor në gjuhën shqipe. Sfidat në arsim janë të shumta, veçanërisht për pakicat, dhe kjo çështje është veçanërisht komplekse dhe komplekse për komunitetin shqiptar. Por, do të rendis vetëm tre mundësi të përmirësojmë arsimin në gjuhën shqipe kur të dimë se kjo qeveri varet nga zgjedhjet presidenciale.
E para i gëzohem vazhdimit bashkëpunimit me të gjithë ata që kanë kontribuar në zgjidhjen sistematike të problemit të librave shkollorë në gjuhën shqipe, dhe shpresoj se do të vazhdojmë të përfundojmë procesin e përpunimit të të gjitha librave shkollorë, jo vetëm për shkollat fillore, por edhe për shkollat e mesme. Imagjinoni në shekullin 21, me një plan program të ri shkollor në gjuhën shqipe, ne nuk kemi një libër të vetëm shkollor.
Nënvizoj se Ne jemi të gatshëm, për të kontribuar në zbatimin e marrëveshjes për “Normalizimin Ekonomik” të nënshkruar më 4 shtator në Uashington, veçanërisht në pjesën në lidhje me njohjen e diplomave të Kosovës në Serbi. Më lejoni t’ju kujtoj se pika 6 e kësaj marrëveshje, me kusht që: “Të dy palët njohin reciprokisht diplomat dhe certifikatat profesionale”.
A mund Qeveria në Beograd të injoroj thirrjen tuaj në marrëveshjen e Uashingtonit?
Kam frikë se kjo pikë nuk do të realizohet si ajo e marrëveshjes së vitit 2011 në Bruksel, kur kjo çështje u përpunua dhe se Qeveria e Serbisë miratoi Dekretin për njohjen e diplomave nga Kosova, dhe në fund të fundit asgjë. Ne kemi “Brain Drain” për 20 vjet. Tradicionalisht, shqiptarët nga Lugina e Preshevës studiojnë në Kosovë, pa ndonjë ndihmë nga shteti, megjithëse ka detyrim ligjor për të siguruar arsim të lartë për pakicat kombëtare. Shteti nuk investon asgjë dhe në fund nuk të jep të drejtën të ushtrosh profesionin tënd të fituar. Për shkak se diplomat e Kosovës nuk njihen, dhe nostrifikimi i diplomave të dhëna në Shqipëri dhe Maqedoni është një sfidë problematike.
Çka shihni si zgjidhje?
Këshilli Kombëtar Shqiptar pret që Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë të respektojë vetëqeverisjen e pakicave të pakicës kombëtare shqiptare. Sepse deri më tani, kemi pasur situata kur Ministria nuk ka respektuar normat ligjore sipas të cilave zgjidhen titullarët e institucioneve arsimore në të cilat zhvillohet mësimi në gjuhën shqipe, monopolizuan këtë proces sipas “vogëlsirave” politike, gjë që u shkaktoi dëme të pariparueshme këtyre institucioneve.
Kjo është arsyeja pse unë u bëj thirrje të gjitha institucioneve kompetente, veçanërisht administratës së shkollës në Leskovac, të mos manipulojnë shkollën në Vranjë me institucione shkollore në gjuhën shqipe. Mjaft është mjaftë. Përndryshe, ne jemi të gatshëm të marrim masa të tjera jokonvencionale. Nepotizmi, avokimi i inspektorëve për angazhimin e personave të caktuar dhe politizimi ekstrem i këtyre institucioneve janë më të papranueshme. Këshilli i Pakicës Kombëtare Shqiptare është në përputhje me kompetencat ligjore në përputhje me kompetencat e institucioneve ose organeve përgjegjëse për arsimin në gjuhën shqipe.
Boll me projekte të dështuara
Cilat janë perspektivat e dëshirueshme në arsimimin e shqiptarëve?
Këshilli Kombëtar Shqiptare dhe unë personalisht jemi të interesuar sinqerisht në ofrimin e zgjidhjeve për çështjet arsimore për komunitetin shqiptar në përputhje me ligjin në fuqi dhe ne jemi përqendruar në cilësinë dhe inkurajimin e një mekanizmi për të përmirësuar arsimin për komunitetin shqiptar. Sepse në Serbi, çdo i pesti pesëmbëdhjetë vjeçar është analfabetë funksional sipas raportit të testimit PISA. Mendoj se ka ardhur koha të i themi mjaftë zgjidhjeve eksperimentale të arsimit të lartë për gjuhën shqipe. Së pari, Fakulteti Juridik nga Nishi u hap në Medvegjë, i cili më vonë u mbyll. Projekti i dështuar.
Më pas, me mbështetjen e Këshillit Kombëtar Shqiptar, Komisionerit për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave nga Haga, Delegacioni i BE-së në Serbi, Ministria e Arsimit dhe Trupi Koordinues për Preshevë, Bujanoc dhe Medvedja, u hap Fakulteti Ekonomik i Suboticës në dega Bujanoc. Sipas marrëveshjes, 30% të lëndëve duhet të mbahen në gjuhën shqipe dhe të regjistrojmë studentë nga të gjitha komunitetet në një mënyrë të ekuilibruar. Por, duket se programet e reja të studimit master të akredituar janë të gjitha në serbisht. Përveç një nëpunësi nga Bujanoci, të gjithë të tjerët janë nga Vranja dhe qytete të tjera në veri. Edhe pas gati një dekade, nuk u pajis me staf apo asistent produkt nga vetë departamenti. Këshilli Kombëtar Shqiptar po shqyrton seriozisht mundësinë e largimit nga ky projekt, i cili nuk përmbushi pritjet e komunitetit shqiptar, pra realizimin e të drejtave ligjore të anëtarëve të pakicës shqiptare për arsimin e lartë.
EDHE ÇËSHTJE POLITIKE
A është arsimi edhe çështje politike, dhe jo pjesë e jetës së komunitetit pakicë?
Keni të drejtë shkollimi i komunitetit shqiptar është gjithashtu një çështje politike, përkatësisht ka qenë për dy dekada. Arsimimi i komunitetit shqiptar është e drejtë kushtetuese dhe ligjore, vetë shqiptarëve, por edhe shteti duhet të sigurojë kushte adekuate. Kjo gjithashtu është referencë serioze për respektimin e pakicave dhe barazisë. Pa barazi nuk ka paqe. Dhe pa paqe nuk ka arsim.
No Comment